przyczyny powstawania fobii

Osoby borykające się z fobią, odczuwają bardzo silny strach, któremu towarzyszy spora bezsilność. Nie zawsze lęk ma całkowicie irracjonalne podłoże, jednak zazwyczaj problem tkwi w tym, że nawet mimo logicznych przesłanek dana osoba nie potrafi zmierzyć się z własną fobią. Interesującą kwestią jednak jest to, skąd biorą się u ludzi fobie, jakie są ich przyczyny i jak należy z nimi walczyć.

Czym jest fobia?

Fobia jest zaburzeniem lękowym, które wiąże się z bardzo silnym odczuwaniem strachu. Poziom strachu jest zazwyczaj znacznie większy niż rzeczywiste ryzyko i zagrożenie. Fobia wpływa na życie pacjenta i może przyczynić się do powstania depresji. Taka osoba czuje się bezsilnie w starciu z własnym rozumem. Strach, który odczuwa, jest tak silny, że może wpływać na codzienne funkcjonowanie oraz wywoływać liczne objawy somatyczne.

Objawy fobii

Jak odróżnić strach od fobii? Nie zawsze jest to takie proste, dlatego tak naprawdę diagnozą powinien zająć się doświadczony psychiatra lub psychoterapeuta.

Podczas oceny stopnia problemu lekarz przeprowadza wywiad, który ma na celu ustalenie, z jakimi objawami psychicznymi i fizycznymi mierzy się pacjent na co dzień.

W przypadku fobii dochodzi do pojawienia się takich objawów psychicznych, jak:

• narastające napięcie i uczucie niepokoju,
• nerwowość,
• problemy z koncentracją,
• uczucie ciągłej gotowości do wystąpienia stanu zagrożenia,
• problemy ze snem,
• analizowanie dogłębnie sytuacji i otoczenia, aby wychwycić nawet irracjonalne znaki zagrożenia związane z fobią,
• odczuwanie paniki w chwili zetknięcia się z obiektem lub też sytuacją fobiczną.

Oprócz tego niejednokrotnie dochodzi także do wystąpienia licznych objawów fizycznych, w tym do:

• kołatania serca,
• skurczy brzucha,
• duszności,
• wrażenia gorąca,
• nudności oraz wymioty,
• nierównomiernego oddechu,
• bólu głowy i zawroty głowy,
• szumów w uszach,
• dreszczy,
• uczucia zmęczenia,
• senności.

Przyczyny powstawania fobii

Trudno jednoznacznie określić, skąd w ogóle bierze się fobia u danej osoby. Specjaliści wskazują na kilka najczęstszych przyczyn powstawania fobii.

Dziedziczenie

Może to być podłoże genetyczne. Nadal niewiele mówi się o tym, że podobnie, jak wiele zaburzeń lękowych, tak też fobia, może być odziedziczona po rodzicach czy nawet dziadkach. Szczególnie gdy u rodziców występowały fobie, to istnieje spore prawdopodobieństwo, że dziecko również może być narażone na wystąpienie tego zaburzenia.

Nieprawidłowa praca mózgu

Wiele wskazuje również na to, że przyczyną powstawania fobii może być nieprawidłowe działanie mózgu. Wynika to najprawdopodobniej z powodu złej pracy neuroprzekaźników lub też zbyt dużej aktywności ciała migdałowatego, które ma wpływ na ludzkie zachowania i sposób zapamiętywania emocji, jakie odczuwaliśmy w przeszłości.

Negatywne doświadczenia w przeszłości

Kolejną przyczyną występowania fobii są negatywne bodźce, z którymi dana osoba borykała się w przeszłości. Dla przykładu, jeśli jakaś osoba była w dzieciństwie pogryziona przez psa, to negatywne doświadczenia mogą doprowadzić do kynofobii, czyli fobii przed psami. Czasami fobia wiąże się z własnymi doświadczeniami lub ze zdarzeniem, przez które przeszła osoba z najbliższego otoczenia.

Odpowiedź organizmu na inne problemy

Jeszcze jedną ciekawą teorią na temat powstawania fobii, jest ta, mówiąca o tym, że fobia może być też objawem lub sygnałem związanym z innym problemem. Dobrym przykładem będzie tutaj agorafobia, która może okazać się objawem, wskazującym na problemy z niską samooceną.

Jak leczyć fobię?

Najskuteczniejszą metodą leczenia fobii jest terapia poznawczo-behawioralna. Dodatkowym wsparciem może być też zastosowanie środków farmakologicznych – zazwyczaj wykorzystane w przypadku agorafobii oraz fobii społecznej.

W trakcie terapii poznawczo-behawioralnej specjalista zazwyczaj decyduje się na jedną z 3 metod:

• metodę modelowania – polega na obserwacji innej osoby, biorącej udział w zdarzeniach lub wykonującej czynności, które budzą u pacjenta lęk i ogromny strach; pacjent ze względu na natężenie strachu nie jest w stanie samodzielnie wykonać czynność lub wziąć udział w jakimś zdarzeniu;
• metodę zanurzania – bardzo skuteczną metodą jest też branie udziału w zdarzeniach i wykonywanie czynności, które są ściśle związane z fobią, ma to spowodować stopniowe obniżenie poziomu strachu i dostrzeżenie, że niebezpieczeństwo nie jest tak duże, jak początkowo pacjent myślał;
• metodę systematycznej desenstyzacji – ta metoda polega na „wystawieniu” pacjenta na działanie bodźców, które związane są z fobią, jednak cały proces odbywa się stopniowo, a wcześniej pacjent utrzymuje wskazówki w postaci strategii działania oraz uczy się technik, które mają mu pomóc w radzeniu sobie z lękiem.

Obecnie dostępne są zarówno terapie indywidualne, jak i grupowe. W obu przypadkach celem jest to, aby pacjent nauczył się kontrolować swój lęk, zamiast przyjmować strategię unikania sytuacji stresogennych przez całe życie. Najważniejsze staje się na początku zrozumienie, co jest przyczyną fobii, a dopiero później krok po kroku nauka radzenia sobie ze strachem.