Uzależnienie od leków nasennych — jakie są objawy?

Trudności ze snem, a nawet bezsenność to naprawdę spory problem, który może skutecznie wpłynąć na samopoczucie oraz stan fizyczny. Osoby, cierpiące z powodu kłopotów ze snem przede wszystkim zażywają leki nasenne. Jednak ich stosowanie bez konsultacji z lekarzem może być niebezpieczne, a przede wszystkim prowadzić do uzależnienia. Uzależnienie od leków nasennych – dowiedz się, jakie towarzyszą temu objawy.

Jakie są przyczyny bezsenności?

Zmniejszona ilość snu bądź całkowita bezsenność mogą mieć różne podłoże. Częstą przyczyną jest bezdech senny, zaburzenia rytmu snu i czuwanie np. z powodu choroby bliskiej osoby. Poza tym niewłaściwy styl życia oraz zażywanie substancji psychoaktywnych również może powodować problemy ze snem.

Warto dodać, że wśród najczęstszych przyczyn bezsenności są zaburzenia psychiczne np. nerwica, stany lękowe, depresja czy stres. Oprócz tego choroby somatyczne typu: choroby tarczycy, niewydolność wątroby, niewydolność nerek oraz zapalenie układu moczowego sprawiają, że zaczynają pojawiać się problemy z zaśnięciem.

Poznanie faktycznej przyczyny bezsenności ma kluczowe znaczenie, bo w takim przypadku można zająć się realnym powodem, zamiast brać leki na bezsenność, które nie likwidują źródła problemów, a jedynie zagłuszają skutki.

Czy stosowanie preparatów nasennych jest bezpieczne?

Polacy dość chętnie sięgają po leki nasenne bez kontroli lekarskiej. Dotyczy to przeróżnych preparatów – zarówno tych ziołowych, jak i suplementów diety. Warto jednak zaznaczyć, że przyjmowanie takich substancji może wiązać się z pojawieniem wielu efektów ubocznych. Szczególnie starsze osoby powinny uważać na walerianę, ponieważ przedawkowanie grozi zawrotami głowy czy nawet zaburzeniami świadomości.

Warto zaznaczyć, że według danych Narodowego Funduszu Zdrowia z lat 2009-2011 przedawkowanie benzodiazepinu to była trzecia najczęstsza przyczyna hospitalizacji w wyniku zatrucia. Na przodzie tej listy znajdował się alkohol i tlenek węgla. Nadużywanie środków nasennych w Polsce bardzo często dotyczy osób powyżej 65 roku życia, co wiąże się także z powszechnym zapisywaniem tych środków przez lekarzy.

W niektórych przypadkach regularne przyjmowanie leków nasennych prowadzi do uzależnienia. To duży problem dla pacjentów, który jest tak samo niebezpieczny, jak wszystkie inne tego typu przypadłości. Dlatego warto poznać objawy takiego stanu, aby móc jeszcze szybciej zareagować na tę niepokojącą sytuację.

Jakie są objawy uzależnienia od leków nasennych?

Leki nasenne charakteryzują się wysokim potencjałem uzależnienia psychicznego i fizycznego. Przede wszystkim ma to związek z substancjami, jakie się w nim znajdują. W takiej sytuacji należy zwrócić uwagę na najczęstsze objawy uzależnienia:

• przyjmowanie preparatów nasennych dłużej niż 4-6 tygodni, a także doraźne stosowane tych substancji częściej niż 4 razy w tygodniu;
• zwiększenie tolerancji na lek – początkowo preparaty hamują niekorzystne objawy bądź umożliwiają sen, ale z czasem przestają działać i potrzebne jest zwiększenie przyjmowanej dawki;
• pojawienie się zależności psychicznej – leki nasenne stają się sposobem na poradzenie sobie z problemami i metodą na szybkie uśmierzenie napięcia psychicznego, do tego pojawia się „głód” związany z potrzebą wzięcia leku;
• pojawienie się syndromów odstawienia – gwałtowne odstawienie leków sprawia, że może powstać tzw. zespół abstynencyjny w postaci drżenia rąk czy nawet całego ciała, zawrotów głowy, niepokoju lub nadmiernego pobudzenia, a także drażliwości, płaczliwości, pogorszenia nastroju, sztywności mięśni, biegunki oraz problemów ze skupieniem uwagi;
• w przypadku nagłego odstawienia leków z benzodiazepinem mogą nastąpić nasilenie zespołu abstynencyjnego typu napady padaczkowe, halucynacje i pobudzenie;
• przeznaczanie coraz większych kwot pieniędzy, czasu i energii na zdobycie kolejnych, coraz silniejszych leków nasennych;
• przyjmowanie preparatów pomimo pojawienia się skutków ubocznych i świadomości z destrukcyjnego wpływu tych środków;
• odstawienie benzodiazepinu niekiedy przebiega z majaczeniem, nadwrażliwością na światła, omamami, a także iluzjami wzrokowymi, dotykowymi czy słuchowymi;
• mieszanie leków nasennych z alkoholem bądź innymi substancjami psychoaktywnymi.

Jakie są najczęstsze objawy przyjęcia zbyt dużej dawki leków nasennych?

Choć leki nasenne mają przede wszystkim zlikwidować problemy z zasypianiem, to bardzo często można dostrzec dodatkowe objawy, które towarzyszą temu stanowi – są mocno zbliżone do tych obserwowanych po spożyciu alkoholu, co ma związek z podobnym mechanizmem działania. Dlatego tak niebezpieczne jest łączenie benzodiazepiny z alkoholem, gdyż ma to ogromny wpływ na funkcjonowanie mózgu oraz kumulację dostrzegalnych symptomów. W konsekwencji może nawet dojść do śpiączki, a w skrajnych przypadkach prowadzi to do śmierci.

Bardzo powszechne jest pojawienie się zaburzeń koordynacji ruchowej, problemów z wysławianiem się, chwiejny chód czy trudności w utrzymaniu pozycji siedzącej. Po zażyciu zbyt dużej dawki środków nasennych pacjenci przestają kontrolować swoje postępowanie, a tym samym mogą pozwolić sobie na zbyt swobodne zachowanie pozbawione dystansu interpersonalnego.

Charakterystycznym objawem zażycia dużej dawki środków nasennych jest także poczucie euforii, co może zachęcać do sięgnięcia po kolejne pigułki, kapsułki itp. Jednak z czasem dostrzegalny jest wyraźny spadek nastroju w połączeniu z zaburzeniami percepcji i uwagi. Warto też zwrócić uwagę na oczopląs, który wyraźnie wskazuje na zatrucie lekami na sen. Oprócz tego pojawiają się wykwity skórne w postaci rumieni czy pęcherzy.

W przypadku naprawdę ciężkich przypadków zatrucia zauważalne jest wyraźne obniżenie ciśnienia tętniczego, hipotermia i osłabienie odruchu gardłowego. Wtedy pojawia się duże ryzyko zadławienia oraz zakrztuszenia – niekiedy staje się to również przyczyną śmierci.

Jakie są skutki długotrwałego stosowania środków nasennych?

Regularne przyjmowanie leków nasennych w zbyt dużych dawkach może doprowadzić do uzależnienia i zatrucia. Dlatego codzienne zażywanie tych substancji przez ponad 4 tygodnie jest uznawane za wysoce ryzykowne – szczególnie bez konsultacji ze specjalistą. Poza tym długotrwałe branie tych preparatów wpływa negatywnie na funkcje poznawcze – są odpowiedzialne za odbieranie i przetwarzanie informacji z otoczenia. Szczególnie często pacjenci mają problem z osłabieniem krótkotrwałej pamięci. Dostrzegalne jest także zaburzenie koncentracji, równowagi i koordynacji ruchowej. W przypadku osób powyżej 65. roku życia zwiększa to ryzyko upadku, co mogłoby zakończyć się poważnym urazem.

W jaki sposób można leczyć uzależnienie od leków nasennych?

Jeśli w wyniku przyjmowania środków nasennych doszło do zatrucia organizmu, to niezbędnym elementem leczenia jest wizyta w szpitalu. Konieczne jest udrożnienie dróg oddechowych – w niektórych przypadkach stosowany jest flumazenil, choć wiąże się to z ryzykiem szybkiego pojawienia się zespołu odstawienia. Dlatego niezbędna jest wykwalifikowana pomoc lekarska, gdy pacjent zacznie borykać się z drgawkami i innymi typowymi objawami abstynencyjnymi.

W przypadku uzależnienia od leków nasennych niezbędna jest pomoc psychologiczna, a przede wszystkim terapia. Zazwyczaj rozpoczyna się to od zmiany substancji z krótko działających na te o wydłużony uwalnianiu. Stopniowo dochodzi też do rzadszego przyjmowania tych substancji. Oczywiście tempo oraz czas trwania poszczególnych etapów jest zależne od kondycji fizycznej i psychicznej danej osoby. Niezbędne jest również znalezienie przyczyny uzależnienia – tym bardziej, gdy leki stanowią jedynie sposób na zagłuszenie problemów ora stresu.

Już po zakończeniu terapii pomocne są spotkania grupowe, ponieważ pozwalają na wydłużenie czasu abstynencji, a w konsekwencji całkowite poradzenie sobie z uzależnieniem.